1. Fiziksel Aktivite ve Egzersiz:
Düzenli Egzersiz: Doktorunuzun veya fizyoterapistinizin önerdiği egzersizleri günlük olarak uygulayın. Egzersizler kasları korur, eklem sertliğini önler ve hareket kabiliyetini artırır.
Pozisyon Değişikliği: Hasta hareket edemiyorsa, bası yaralarının oluşumunu önlemek için gündüz 2 saatte bir gece ise 4 saatte bir hastanın pozisyonunu değiştirin. Ancak etkilenen (felçli) tarafa doğru hastayı yatırmanız gerekirse 20 dakikadan fazla bu pozisyonda tutmayın.
2. Ev Ortamı ve Güvenlik:
Güvenli Bir Çevre Oluşturun: Banyo ve tuvalete tutunma barları, kaymaz paspaslar yerleştirin. Tüm kaygan zeminleri önleyin.
Erişilebilirlik: Evde engel oluşturan eşyaları (elektrik kablolarını, küçük eşyalar vb.) kaldırın.
Yatak Düzeni: Yatak yüksekliği hastanın inip çıkmasına uygun olsun. Yan yatış için yastıklar ile hastayı destekleyin.
Aydınlatma: Gece lambası kullanarak düşme riskini azaltın.
3. Beslenme ve Sıvı Alımı:
Dik Oturma: Hastaya yemek yerken veya içecek verirken mutlaka dik oturtun. Yatar pozisyonda yemek, yiyeceklerin nefes borusuna kaçmasına neden olabilir.
Lokmaları Küçültün: Yutma güçlülüğü varsa çorba, püre, yoğurt gibi yumuşak ve çiğnenmesi kolay yiyecekler verin.
Yavaş Yedirin: Her lokmadan sonra yutkunması için zaman tanıyın.
Lifli Gıdalar: Kabızlığı önlemek için lifli besinler verin.
Protein Desteği: Kas kaybını yavaşlatmak için protein ağırlıklı beslenme planı oluşturun.
Sıvı Alımı: Kabızlığı önlemek için düzenli su içirin.
4. Moral ve Psikolojiyi Güçlendirme
Küçük Başarıları Kutlayın: "Bugün çorbanı kendin yedin, bravo!" gibi motive edici cümleler kurun.
Rutin Oluşturun: Her gün aynı saatte yemek yemek, kısa yürüyüşler yapmak, aynı saatte uyumak gibi düzenler hastanın kendini güvende hissetmesini sağlar.
Sosyal Bağları Canlı Tutun: Sevdiği akrabalarıyla kısa telefon görüşmeleri yapmasına yardım edin. Sosyal aktivitelere katılımını teşvik edin.
Korkuyu Azaltma ve Duygusal Destek: Güven ve umut verici cümleler kurun. (Yanındayım, endişelenme. Yavaş yavaş düzeleceksin gibi). Sabırlı olun, fiziksel temasla (el tutma gibi) rahatlatıcı iletişim kurun.
Özgüveni Artırma: "Düne göre daha iyiydin!" gibi geribildirimlerle hastanın ilerlemesini vurgulayın.
5. İletişim ve Dinleme
İletişim: Konuşma güçlüğü varsa sabırla dinleyin, basit ve net cümleler kurun.
Sessiz Ortam Sağlayın: Konuşurken TV’yi kapatın, arka plandaki gürültüyü azaltın.
Göz Kontağı Kurun: Hasta konuşurken yüzüne bakın, göz teması kurun ve sabırla dinleyin. Sözünü kesmeden "Seni anlıyorum" gibi cümlelerle destekleyin.
Soru Teknikleri: Evet/hayır ile cevaplanabilecek kısa sorular sorun (Örnek: Su içmek ister misin?).
6. Etkilenen Tarafın Farkındalığını Artırma:
Görsel ve Fiziksel Uyaranlar: TV, saat, takvim gibi eşyaları hastanın etkilenen tarafına yerleştirin. Sevdiği eşyaları (takı, resim, terlik vb.) bu tarafta tutarak dikkat çekin. Böylece o tarafa dönmesi kolaylaşır.
Günlük Aktivitelerde Katılım: Kişisel bakım (banyo, giyinme) sırasında sağlam eliyle etkilenen elini tutmasını teşvik edin. Etkilenen kolu/bacağı günlük aktivitelere dâhil edin (örneğin: masa üzerinde hafif egzersiz, yemek yeme).
7. Bağımsızlığı Destekleme ve Yardım Stratejileri:
Sadece gerektiğinde yardım edin: Hastanın kendi başına denemesi için zaman tanıyın (örneğin, gömlek giyerken yavaşça tamamlamasına izin verin). "Yapabilirsin, denemeye devam et!" gibi motive edici cümlelerle teşvik edin. Unutmayın! Aşırı yardım, bağımsızlığını kaybetmesine yol açabilir. Bu yüzden hastanın kendi yapabileceği aktivitelerde (yemek yeme, giyinme) destekleyin ama yerine yapmayın.
Aşırı Koruyuculuktan Kaçının: Hastayı zorlamadan mücadele etmesine izin verin. (örneğin, yürüme çabasını destekleyin ama hemen koluna girmeyin.)
8. Cilt Sağlığı ve Kişisel Bakım:
Cildi Her Gün Kontrol Edin: Kızarıklık, şişlik veya yara oluşumu gözlemlerseniz doktorunuza danışın.
Cilt Bakımı: Cildi temiz ve kuru tutun. Nemlendirici kullanın.
Hijyen: El hijyenine dikkat edin. İdrar yolu enfeksiyonlarını önlemek için düzenli temizlik yapın.
Bası Yaraları: Yara oluşumunu önlemek için yatak çarşafını sık sık kontrol edin, nemli bırakmayın.
Giysi Seçimi: Yumuşak, dikişsiz, terletmeyen, nefes alabilen giysiler tercih edin. Sıkı lastikli iç çamaşırları veya çoraplardan kaçının. Ayrıca giysilerin kuru ve temiz olmasına dikkat edin.
Bu rehber, evde bakım sürecini kolaylaştırmak için hazırlanmıştır. Unutmayın! Her hasta özeldir; hastanızın ihtiyaçları için mutlaka doktorunuza danışın.